Verslag bijeenkomst: Voltooid Leven
Verslag bijeenkomst: Voltooid Leven
Thema-avond ‘Voltooid leven’ SexbierumOp 29 november werd in Sexbierum de eerste avond gehouden van de Werkgroep Thema-avondenBarradeel. Met ongeveer 50 mensen afkomstig uit de hele regio was de zaal goed gevuld. Het onderwerp was: ‘Voltooid leven: zelfverlies en zelfbeschikking in de moderne ouderdom’. Dank zij goede presentaties van twee professionals, een arts en een pastor, die de problematiek vanuit hun eigen werkterrein kennen, was het een zeer geslaagde avond met een levendige discussie na de pauze. De eerste spreekster, Kirstin Eisinger-Jalink, specialist ouderengeneeskunde in de eerste lijn (huisartspraktijk Tzummarum) legde uit wat met ‘voltooid leven’ wordt bedoeld. Het gaat om mensen van hoge ouderdom die door een complex van factoren (lichamelijke gebreken, eenzaamheid, gevoel van overbodigheid) geen zin meer kunnen ervaren en daarom niet verder willen leven. Ze maakte duidelijk dat in zulke gevallen hulp bij zelfdoding onder de regels van de euthanasiewet alleen mogelijk is als bij die klachten de medische problematiek voldoende op de voorgrond staat. Dat is vaak het geval, maar niet altijd. Als er geen ‘medische grondslag’ is mogen ook artsen deze hulp niet bieden. Dat is de achtergrond van het wetsvoorstel van D66 dat voor hoog-bejaarden hulp bij zelfdoding wegens ‘voltooid leven’ mogelijk wil maken. Ook de vorige coalitie (minister Schippers) had plannen in die richting. Mevrouw Eisinger onderstreepte dat er daarmee iets fundamenteels lijkt te veranderen in het denken in de samenleving over actieve levensbeëindiging op verzoek. Anders dan veel mensen denken is euthanasie in Nederland namelijk geen recht van patiënten, maar iets dat artsen (onder strikte voorwaarden) mogen doen als uitweg uit een ‘conflict van plichten’, namelijk in situaties waarin ze niet tegelijk het leven kunnen beschermen èn het welzijn van de patiënt dienen. De euthanasiewet schept ruimte voor de arts om in zulke gevallen vanuit barmhartigheid te handelen en het verzoek van de patiënt in te willigen, als hij of zij daar ook zelf achter kan staan. Dat is iets heel anders dan dat de patiënt dit (als een recht) zou kunnen claimen. Maar in de discussie over ‘voltooid leven’ en het wetsvoorstel lijkt de nadruk nu toch wel te verschuiven naar een recht van mensen om hulp bij zelfdoding te krijgen als ze niet verder willen. Overigens zou die hulp volgens het wetsvoorstel niet perse van artsen hoeven te komen, ook psychologen en andere hulpverleners zouden zich kunnen laten bijscholen tot ‘levenseindebegeleider’. De tweede spreekster, Wypkje Wijbenga, maakte aan de hand van concrete ervaringen uit haar jarenlange praktijk als pastor in een woonzorgcentrum duidelijk hoe complex de motieven kunnen zijn van hoog-bejaarde mensen die laten weten dat ze geen zin meer in hun leven zien en niet meer verder willen.’ Niet meer willen’ en ‘niet meer kunnen’ loopt daarbij door elkaar, en niemand kan voor een ander bepalen hoe hij of zij het eigen leven zou moeten ervaren. Maar mevrouw Wijbenga benadrukte ook dat we in een cultuur leven waarin mensen er onvoldoende op voorbereid zijn dat bij het leven ook de ouderdom hoort, die onvermijdelijk met gebreken komt, en met ‘minderen’ en verlies. Ze pleitte voor wat ze noemde ‘hoog-bejaarde levenskunst’, iets wat om te beginnen vraagt om aanvaarding van de ouderdom en het inzicht dat kwetsbaarheid en afhankelijkheid het bestaan van een mens niet minder waard maken. Ze wees erop dat de christelijke traditie juist op dat punt heel andere accenten legt dan het in de samenleving dominante verhaal van jeugd en kracht en succes. In dat verband ging ze ook in op het idee van autonomie, of zelfbeschikking. Daar hoeft (ook vanuit het christelijk geloof gezien) niets mis mee te zijn, zolang het maar samengaat met een besef van verantwoordelijkheid, voor het eigen leven, en ook voor elkaar. De discussie na de pauze werd gevoerd aan de hand van de door beide spreeksters geformuleerde stellingen. Iedereen was het er wel over eens dat achter dat onschuldig lijkende begrip ‘voltooid leven’ veel leed en eenzaamheid verborgen kan gaan en dat de samenleving zich daar iets van aan moet trekken. Allerlei bezuinigingen van de laatste tijd, bijvoorbeeld op gezamenlijke activiteiten in woonzorgcentra, maken het probleem groter dan al is, maar het is te simpel om te denken dat het terugdraaien daarvan, hoe belangrijk ook, het probleem zal oplossen. Daarvoor is de eenzaamheid en het gevoel van overbodigheid vaak te diep en te existentieel. Het is bijvoorbeeld niet zo dat ouderen die veel bezoek van hun familie ontvangen, zulke gevoelens niet zouden hebben. En hoewel het goed is om, juist ook vanuit de kerken, het maatschappelijke schrikbeeld van de ouderdom als een alleen maar zinloze levensfase krachtig te weerspreken, het is ook duidelijk dat je mensen geen zin kunt aanpraten die zij zelf niet meer ervaren. Tegen die achtergrond was er in de zaal zeker begrip voor het wetsvoorstel dat meer ruimte wil maken voor hulp bij zelfdoding in gevallen waarin de euthanasiewet niet voorziet. Maar hoe je zoiets op een verantwoorde manier kunt inrichten, dat is nog niet zo duidelijk. Wybo Dondorp, 30 november 2018 De “Werkgroep Thema-avonden Barradeel” is een gezamenlijk initiatief van de protestantse (PKN) gemeenten in de voormalige burgerlijke gemeente Barradeel. NB: voor het mee-bedenken & organiseren van deze belangrijke avonden zoeken wij nog nieuwe vrijwilligers , met name ook uit Minnertsga en Oosterbierum/Wijnaldum. Informatie bij Jantsje van der Veen (Sexbierum) ( jantsjeennema@gmail.com ) en Wybo Dondorp (Tzummarum) ( w.dondorp@maastrichtuniversity.nl ). Ook suggesties voor nieuwe onderwerpen/sprekers zijn zeer welkom. | ||
terug | ||